Pomimo tego, że polska literatura zawsze była czczona jako dzieło sztuki, wciąż istnieją błędne przekonania na temat jej wartości. Te błędne przekonania wynikają powszechnie z dwóch głównych czynników. Po pierwsze, istnieje antysemityzm, a po drugie, istnieje postrzeganie Litwy jako Boga.
Adam Mickiewicz
Wśród wielkich polskich poetów Adam Mickiewicz był twórcą nacjonalistycznego ruchu polskiego romantyzmu. Mickiewicz urodził się w Nowogródku, niedaleko Litwy, w 1798 roku. Jego ojciec był prawnikiem. Mickiewicz uczęszczał na Uniwersytet Wileński 3 (1815-19), a następnie podróżował po Szwajcarii i Włoszech. Później osiadł w Paryżu.
Poezja Mickiewicza ma spójność godną sztuki greckiej. Jest uosobieniem lirycznego zapału i intensywnego uczucia. Mimo upływu czasu i wygnania, Mickiewicz nadal pisze o narodzie polskim. Napisał Księgę Narodu Polskiego oraz Księgi Narodu Polskiego i Pielgrzymstwa Polskiego.
Ballady zostały napisane przed powstaniem listopadowym. Ballady Mickiewicza były dziełem literackim, które pełniło funkcję utrwalania kultury polskiej. W utworze znajdują się szczegółowe opisy krajobrazów, podkreślające bliskie związki zwykłych ludzi z przyrodą – cytat ten jest produktem badań redakcji serwisu Rozwiązania dla urody.
Ballady Mickiewicza to dzieło definiujące pokolenie polskiego romantyzmu. Inspiracją dla poety była jego młodość. Mogła ona również reprezentować ojczyznę Chopina.
Ballada jest artystycznym odtworzeniem dawnego gatunku ludowego. Poemat powstał przed Wielką Emigracją, ale odzwierciedlał ówczesne wartości polityczne i kulturowe. Ballada często kończy się odpłatą. Fabuły zawierają również kluczowe elementy ideologii Wielkiej Emigracji.
Ballady Mickiewicza były przedmiotem krytyki literackiej, gdy zostały po raz pierwszy opublikowane. Widać w niej było również wpływy byroniczne. Patriotyczne motywy autora wzmacniały nacjonalistyczny wymiar zbioru.
Oficjalny wizerunek autora Dziadów wyłonił się z systemu. Nie była to świadoma decyzja. Autor starał się wyjść poza oczywiste klisze władzy PRL.
Poeci Skamandra
Założeni w pierwszych latach XX wieku poeci Skamandra w literaturze polskiej reprezentowali grupę młodych, radykalnych poetów, którzy sceptycznie podchodzili do tradycji literackiej. Grupa ta dążyła do wypracowania nowoczesnego języka poetyckiego, który unikał wykorzystywania wątków nacjonalistycznych i na wpół mitologicznych bohaterów. Nie był to ruch, który miał na celu wywołanie burzy w świecie niezależnym, ale tak się stało.
Julian Tuwim był jedną z kluczowych postaci polskiej literatury w okresie międzywojennym. Tuwim współtworzył grupę poetów eksperymentalnych Skamander, był poetą lirycznym. Był ważną postacią literacką w Polsce, znaną również z wkładu w literaturę dziecięcą. Poezja Tuwima charakteryzowała się często inwencją językową i napięciem emocjonalnym. Pisał wiersze sławiące codzienność miasta, podkreślające piękno życia w miejskiej scenerii. Tuwim pracował jako pisarz i kierownik artystyczny licznych kabaretów. W 1935 roku otrzymał Złoty Laur od Polskiej Akademii Literatury.
Manifest grupy Skamander głosił, że celem grupy jest skupienie się na teraźniejszości. Czerpała z cytatu z romantyka Stanisława Wyspiańskiego. Znana była również z naiwnych, idealistycznych i przystępnych tekstów.
Poeci Skamander w literaturze polskiej byli związani z pismem literackim Pro Arte et Studio oraz kawiarnią Picador w Warszawie. Pisali także do gazet i periodyków literackich. Nazwa Skamander pochodziła od starożytnej rzeki Troi.
Poeci Skamander w literaturze polskiej związani byli również z ruchem esperanckim. Mieczysław Braun był członkiem ruchu esperanckiego i pisał wiersze do Steru i Liscia dębowego. Związany był również z poetami ze Skamandra. Był także łódzkim prawnikiem i publicystą.
Czesław Miłosz
Za życia polski pisarz Czesław Miłosz napisał jedno z najważniejszych dzieł literatury XX wieku. Jego dzieło, zatytułowane Zniewolony umysł, jest studium powstania komunizmu w Polsce i późniejszej kapitulacji inteligencji. Wśród przedstawionych postaci są Stanisław Brzozowski, Jarosław Iwaszkiewicz, Tadeusz Sułkowski i Józef Czechowicz.
W książce Miłosz przekonuje, że poezja powinna uwzględniać straszliwe obowiązki bycia żywym. Pisze o zmianach literackich, które były zbyt bliskie w czasie pisania, i przekonuje, że rzeczywistość nie jest po prostu historyczna. Książka zawiera wysokiej jakości eseje pisarzy polskich, angielskich, rosyjskich i francuskich.
Zniewolony umysł zawiera również część listów wojennych napisanych przez Miłosza. Listy te zostały pierwotnie napisane po polsku, ale Levine przetłumaczył je na angielski w publikacji z 1996 roku.
Oprócz pisania o historii polskiego dziedzictwa literackiego, Miłosza fascynowało to, jak jego rówieśnicy angażowali się w swoje czasy. Pisał o literaturze polskiej w okresie PRL-u, a także o własnych doświadczeniach. Pisał też o trendach literackich w Polsce powojennej.
W swoim pisarstwie Miłosz musiał wybierać między dwiema zasadami: klasycyzmem i wiernością rzeczywistości. Jego celem było osiągnięcie języka w równowadze. Uważał, że rzeczywistość jest zarówno historyczna, jak i metafizyczna.
Miał smykałkę do łączenia problematyki historycznej i mistycznej. Na przykład łączy ideę wiecznego momentu podniesionego z rzeki czasu z ideą wydarzenia historycznego. Identyfikuje je jako archetypy. Jedną zasadę nazywa też „klasyczną”, a drugą „wiernością rzeczywistości”.
Miłosz miał w Ameryce wiele znajomości. Poznał Roberta Pinsky’ego, Richarda Lourie i Lillian Vallee. Przetłumaczył też Szekspira na język polski.
Litwa jako Bóg
W okresie renesansu wielu autorów interpretowało religię litewską jako odbicie kultury świata antycznego. Uczeni renesansowi znali kulturę świata antycznego i w swoich opowieściach mitycznych zawierali fakty dotyczące ich czasów.
Jednym ze źródeł mitologii litewskiej są przedchrześcijańskie kroniki litewskie. To one jako pierwsze wymieniły głównych bogów litewskiego panteonu. W różnych źródłach są oni często określani różnymi nazwami. Są to Velnias, Nunadienis, Andajus i Perkunas.
Velnias był najpopularniejszą postacią w litewskim folklorze. Postać ta kojarzona była z życiem, śmiercią i światem podziemnym. Kojarzono go również ze zwierzętami, czarodziejami, podziemnymi bogactwami i nawróceniami.
Teliavelis to kolejna postać w litewskim folklorze. Znany jest jako litewski diabeł ludowy. Jego imię jest po raz pierwszy wymienione w 1262 r. w kopii Chronographia Jana Malalasa. Jest on również wspomniany w manuskrypcie Ipatij jako przeciwnik Nunadienisa.
Panteon litewski został zbudowany w XIII-XIV wieku. Kodeks Hipacki wspomina o zwyczajach litewskich w 1425 roku. Wspomina też o bogach litewskich.
W XIX wieku ważną postacią w litewskim folklorze stał się litewski Bóg Nieba. Postać ta kojarzona jest również ze żniwami i śmiercią. Bywa nazywany Sventpaukstinis, ale nazwa ta może być odniesieniem do innego litewskiego boga.
Panteon litewski był silnie zmilitaryzowany w XIII i XIV wieku. Bogowie z tego okresu również określani są różnymi imionami. Są też w różny sposób opisywani w różnych źródłach. Niektóre boskie imiona wydają się być bardziej wiarygodne niż inne.
Bałtycki Dievs jest spokrewniony z niemieckim Tivazem i greckim Zeusem. Jest również spokrewniony z Luvian Dievs i fińskim Taivas.
Antysemityzm
W pierwszej połowie XX wieku antysemityzm dotknął polski świat literacki. Wielu poetów satyrycznych wzięło udział w walce z faszyzmem i antysemityzmem. Nowe teorie i ideologie polityczne opanowały świat literacki. Powstanie kultury żydowskiej w polskich miastach zaowocowało także rozbudowaną siecią instytucji charytatywnych i kulturalnych.
Satyry literatury mieszczańskiej i katolicka literatura polemiczna odzwierciedlały antyżydowskie nastawienie w Polsce. Poeci często wykorzystywali postacie biblijne, których funkcja była zbliżona do mitologii greckiej. Przedstawiali również losy Żydów jako ludzi. Ponadto w polskiej poezji ludowej opisano udział Żydów w powstaniu kościuszkowskim. Do początku XX wieku polscy Żydzi posługiwali się wyłącznie językiem jidysz.
W XX wieku żydowscy pisarze i historycy literatury zaczęli bardziej zaznaczać swoją obecność w polskim życiu literackim. Oprócz polskich Żydów było wielu pisarzy nieżydowskich, którzy pisali utwory o tematyce żydowskiej. Niektórzy z nich byli nawróconymi eseistami, jak Juljan *Klaczko, który był pierwszym pisarzem, który opublikował utwór o Żydach. Inny pisarz, Adolf Nowaczyński, był pamflecistą żydowskiego pochodzenia.
Inni pisarze, tacy jak Władysław Broniewski, wyrazili podziw dla Żydów w swojej powieści Ballady i romanse. Inni pisarze, jak Antoni *Slonimski, pisali utwory krytykujące rasizm i faszyzm. Oprócz poezji satyrycznej polscy Żydzi pisali także recenzje literackie. Niektóre z tych prac, jak np. „Przezylam Oświęcim” Krystyny Żywulskiej, były publikowane przez żydowskich wydawców.
Oprócz pisarzy żydowskich, byli też pisarze nieżydowscy, którzy wzięli udział w wojnie antypaństwowej przeciwko Żydom. Pisarze ci byli w dużej mierze miernymi powieściopisarzami i eseistami. Niektórzy z tych pisarzy należeli również do konserwatywnych grup antysemickich.
Podobne tematy
